Trong ký ức của những người con sinh ra và lớn lên bên dòng sông Lại Giang, có một âm thanh luôn vang vọng mỗi khi nhớ về quê nhà: đó là tiếng xôn xao của phiên chợ sớm, tiếng mời chào ngọt lịm của các bà, các chị, và cả mùi thơm nồng nàn của dầu hẹ quyện cùng bánh nóng. Chợ Bồng Sơn – cái tên không chỉ đơn thuần là một địa danh giao thương, mà từ lâu đã trở thành một "chứng nhân lịch sử", một mảnh hồn làng nằm nép mình bên dòng sông xanh ngắt, chứng kiến bao thăng trầm của mảnh đất Hoài Nhơn.

1. Chợ Bồng Sơn trong ký ức "Xưa": Những ngày khói sương bên dòng Lại Giang

Ngược dòng thời gian về vài thập kỷ trước, lịch sử chợ Bồng Sơn gắn liền với những mái ngói rêu phong và những sạp gỗ đơn sơ. Khi ấy, chợ chưa khang trang như bây giờ, nhưng lại chứa đựng một sức sống mãnh liệt của vùng đất "văn vật" phía Bắc Bình Định.

Cảnh trên bến dưới thuyền

Chợ Bồng Sơn xưa nằm ở vị trí đắc địa sát bờ sông Lại. Vào những năm tháng ấy, đường bộ chưa phát triển như nay, dòng sông Lại chính là con đường tơ lụa đưa hàng hóa từ miền thượng nguồn và miền biển về hội tụ. Từ tờ mờ sáng, khi sương mờ còn giăng lối trên những rặng dừa, tiếng mái chèo khua nước đã rộn ràng. Những chiếc ghe bầu chở đầy cau tươi, mật mía từ mạn An Lão, Hoài Ân đổ xuống; những gánh cá tươi roi rói vừa đánh bắt từ biển Tam Quan đưa lên.

Những món quà quê giản dị

Ký ức về chợ xưa trong mắt những đứa trẻ Hoài Nhơn là những buổi sáng níu áo bà, áo mẹ để được ăn một chén bánh đúc trắng ngần, miếng kẹo gương giòn tan hay gói xôi bắp thơm nức. Chợ cũ hồi đó không có đèn điện sáng trưng, chỉ có những ánh đèn dầu leo lét của các mẹ, các chị ngồi bán bánh xèo vỏ, bánh bèo... nhưng sao ấm áp lạ kỳ. Cái không khí ấy, mùi vị ấy chính là sợi dây vô hình buộc chặt tâm hồn những người con xa xứ với quê hương.

2. Diện mạo Chợ Bồng Sơn "Nay": Sức sống của một trung tâm sầm uất

Theo dòng chảy của thời gian, thị xã Hoài Nhơn chuyển mình mạnh mẽ, và chợ Bồng Sơn cũng khoác lên mình một tấm áo mới, hiện đại và quy mô hơn để xứng tầm là trung tâm thương mại lớn nhất phía Bắc tỉnh Bình Định.

Sự thay đổi về quy mô và hạ tầng

Chợ Bồng Sơn ngày nay đã được xây dựng khang trang với hệ thống nhà lồng rộng rãi, các lối đi được quy hoạch sạch sẽ, đảm bảo an toàn và vệ sinh. Không còn cảnh lầy lội mỗi khi mùa mưa lũ về, chợ nay tấp nập từ sáng sớm đến tận đêm khuya. Đây không chỉ là nơi cung cấp nhu yếu phẩm cho người dân địa phương mà còn là đầu mối giao thương quan trọng, kết nối hàng hóa đi khắp vùng duyên hải miền Trung và Tây Nguyên.

Nhịp sống năng động giữa lòng phố thị

Nếu chợ xưa là vẻ đẹp của sự tĩnh lặng, mộc mạc thì chợ nay lại mang hơi thở của sự năng động. Sự xuất hiện của các cửa hàng thời trang, điện máy hay những gian hàng trang sức lộng lẫy cho thấy sự phát triển không ngừng của kinh tế địa phương. Tuy nhiên, dù hiện đại đến đâu, chợ vẫn giữ được cái "chất" riêng của người Bình Định: không quá ồn ào vội vã, vẫn có chỗ cho những câu chào hỏi thân tình, những nụ cười đôn hậu giữa người mua và người bán.

3. Những đặc sản "nhất định phải thử" tại chợ Bồng Sơn

Dù bạn là khách phương xa hay người miền xuôi ghé lại, nếu chưa thưởng thức hết các món ngon tại đây thì coi như chưa biết đến đặc sản Hoài Nhơn.

Bún dây Hoài Nhơn – Linh hồn ẩm thực sắn

Nhắc đến Bồng Sơn là phải nhắc đến bún dây. Sợi bún làm từ tinh bột sắn, có màu vàng đặc trưng, dai ngon và thơm mùi nắng. Bún dây được ăn kèm với dầu hẹ, lạc rang giã nhỏ và nước mắm chua ngọt. Một món ăn dân dã nhưng gói trọn cả sự tinh tế trong cách chế biến của người thợ.

Bánh hỏi lòng heo và Nem chả Bồng Sơn

Buổi sáng tại chợ, ghé vào một hàng bánh hỏi, bạn sẽ được thưởng thức những lá bánh mỏng tang, trắng muốt ăn cùng đĩa lòng heo nóng hổi và chén cháo huyết đậm đà. Ngoài ra, đừng quên mua vài chục nem chả Bồng Sơn – loại nem được gói lá chuối xanh, có vị chua nhẹ, cay nồng của tiêu đen, là món quà không thể thiếu trong hành lý của du khách.

Bánh tráng nước dừa – Vị béo xứ dừa

Bước vào khu đồ khô, mùi thơm của bánh tráng nước dừa Tam Quan sẽ quyến rũ bạn ngay lập tức. Những chiếc bánh dày, đầy vừng đen và nước cốt dừa, khi nướng trên than hồng sẽ tỏa mùi thơm nồng nàn, ăn vào giòn tan, béo ngậy.

4. Giá trị văn hóa: Nơi lưu giữ tình người "Nẫu" đặc trưng

Vượt lên trên mục đích mua bán, chợ Bồng Sơn là nơi lưu giữ văn hóa bản địa sâu sắc nhất. Ở đây, bạn sẽ được nghe giọng nói của người "nẫu" – thứ giọng đặc sệt, chân chất nhưng đầy ấm áp.

• Sự kết nối cộng đồng: Chợ là nơi các bà, các chị gặp nhau để hỏi thăm về vụ mùa, về chuyện gia đình. Tình làng nghĩa xóm được bồi đắp qua những lần nhường nhau chỗ ngồi, những lần bán rẻ cho nhau mớ rau, con cá.
• Lưu giữ nếp sống: Dù siêu thị hay cửa hàng tiện lợi có mọc lên bao nhiêu, người dân Bồng Sơn vẫn duy trì thói quen đi chợ sớm. Bởi với họ, đi chợ là để hưởng cái không khí nhộn nhịp, để cảm nhận nhịp đập của quê hương đang sinh sôi mỗi ngày.

5. Kết luận: Lời mời gọi từ thị xã bên dòng sông Lại

Chợ Bồng Sơn, từ một bãi bến sông đơn sơ đến một trung tâm thương mại hiện đại, vẫn luôn vẹn nguyên giá trị là trái tim của xứ Dừa. Nếu có dịp về thăm Bình Định, hãy dành một buổi sớm mai ghé thăm chợ, để thấy lòng mình lắng lại trước vẻ đẹp của ký ức Bồng Sơn xưa và tự hào về một Hoài Nhơn hôm nay đang vươn mình mạnh mẽ.

Hãy đến để cảm nhận cái tình của người dân xứ Nẫu, để nếm vị ngọt của nước dừa và để thấy rằng, giữa cuộc sống hối hả, vẫn có một nơi lưu giữ trọn vẹn hồn quê đến thế.